აქვს თუ არა იურიდიული ძალა ზეპირ გარიგებას? გაიგეთ, რას ამბობს სამოქალაქო კოდექსი, როდის არის სიტყვიერი შეთანხმება ბათილი და როგორ დაიცვათ თავი სასამართლო დავის დროს. სრული სამართლებრივი ანალიზი.

ყოველდღიურ ცხოვრებაში ჩვენ მუდმივად ვდებთ ზეპირ გარიგებებს. იქნება ეს მეგობრისთვის ფულის სესხება, ხელოსანთან სამუშაოზე შეთანხმება თუ ბაზარში პროდუქტის ყიდვა, ჩვენ ხშირად ვეყრდნობით "სიტყვა პირობას". მაგრამ რა ხდება მაშინ, როცა მეორე მხარე პირობას არღვევს? აქვს თუ არა იურიდიული ძალა თქვენს "სიტყვიერ ხელშეკრულებას"?

ეს სტატია დეტალურად განმარტავს ზეპირი გარიგების სამართლებრივ სტატუსს საქართველოს კანონმდებლობით, მის უპირატესობებს, ფარულ საფრთხეებს და რაც მთავარია, პასუხობს კითხვას: რა რისკი არსებობს ზეპირი გარიგების დროს?

რა არის ზეპირი გარიგება და ცნობს თუ არა მას კანონი?

დიახ, ცნობს. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის თანახმად, გარიგება შეიძლება დაიდოს ზეპირად, წერილობით ან კონკლუდენტური მოქმედებით (მაგალითად, როცა ავტობუსში ჯდებით, თქვენ ავტომატურად თანხმდებით მგზავრობის საფასურის გადახდაზე).
* ზეპირი გარიგება არის ორი ან მეტი მხარის ნების გამოვლენა, რომელიც მიმართულია სამართლებრივი შედეგის მისაღწევად (მაგალითად, ნივთის ყიდვა-გაყიდვა, მომსახურების გაწევა) და არ არის დაფიქსირებული წერილობით დოკუმენტზე.

კანონის ზოგადი პრინციპი ასეთია: თუ კანონი ან მხარეთა შეთანხმება არ მოითხოვს გარიგების სპეციფიკურ ფორმას (მაგალითად, წერილობითს), მაშინ ზეპირი ფორმაც საკმარისია და მას წერილობითის მსგავსი იურიდიული ძალა აქვს.

 ზეპირი გარიგების მთავარი სუსტი წერტილი არა მისი ვალიდურობა, არამედ მტკიცების სირთულეა.

როდის არ არის საკმარისი ზეპირი შეთანხმება? (სავალდებულო წერილობითი ფორმა)

კანონმდებლობა ცალსახად ითვალისწინებს შემთხვევებს, როდესაც "სიტყვაზე ნდობა" საკმარისი არ არის და გარიგება ბათილი იქნება, თუ ის წერილობით არ გაფორმდა.
ზეპირი შეთანხმება ბათილია (არ აქვს იურიდიული ძალა) შემდეგ შემთხვევებში:

1. უძრავი ქონების გარიგებები: სახლის, ბინის ან მიწის ნაკვეთის ყიდვა, გაყიდვა, ჩუქება, იპოთეკით დატვირთვა და სხვა. ეს გარიგებები არა მხოლოდ წერილობით ფორმას, არამედ საჯარო რეესტრში რეგისტრაციასაც მოითხოვს.

2. თავდებობა: როდესაც ერთი პირი (თავდები) იღებს პასუხისმგებლობას სხვა პირის ვალდებულებაზე, ეს შეთანხმება აუცილებლად წერილობითი უნდა იყოს.

3. სესხი იურიდიულ პირებს შორის: კომპანიებს შორის სესხის ხელშეკრულება ყოველთვის წერილობითი უნდა იყოს.

4. კანონით გათვალისწინებული სხვა შემთხვევები: მაგალითად, საავტორო უფლებების გადაცემა, სალიცენზიო შეთანხმებები და ა.შ.

რჩევა: თუ თქვენი გარიგება ეხება დიდ ფულს, უძრავ ქონებას ან გრძელვადიან ვალდებულებებს, ნუ გარისკავთ, ყოველთვის მოითხოვეთ წერილობითი ფორმა.

„ვინ დაამტკიცებს?“ – ზეპირი გარიგების მთავარი გამოწვევა

წარმოიდგინეთ სცენარი: თქვენ სიტყვიერად შეუთანხმდით დიზაინერს ვებ-გვერდის აწყობაზე 2000 ლარად. მან სამუშაო შეასრულა, მაგრამ არა ისე, როგორც შეთანხმდით. ან თქვენ გადაუხადეთ, მაგრამ ის ამტკიცებს, რომ 3000 ლარზე შეთანხმდით.

სასამართლოში დავის შემთხვევაში, მტკიცების ტვირთი დაგაწვებათ თქვენ. თქვენ უნდა დაამტკიცოთ:

* რომ გარიგება საერთოდ შედგა.

* რა იყო ამ გარიგების ზუსტი პირობები (ფასი, ვადები, ხარისხი).

როგორ დავამტკიცოთ ზეპირი გარიგება სასამართლოში?

მიუხედავად იმისა, რომ რთულია, შეუძლებელი არ არის. მტკიცებულებად შეიძლება გამოდგეს:

1. მოწმეები: ადამიანები, რომლებიც უშუალოდ ესწრებოდნენ თქვენს შეთანხმებას.

2. ელექტრონული მიმოწერა: Email, Messenger, WhatsApp ან SMS მიმოწერა, სადაც გარიგების პირობები ჩანს ან ირიბად დასტურდება. (ეს უკვე თითქმის წერილობითი მტკიცებულებაა).

3. აუდიო ან ვიდეო ჩანაწერები: (გაითვალისწინეთ, რომ ჩანაწერის მოპოვების კანონიერებას შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელობა).

4. საბანკო გადარიცხვები: თუ თქვენ გადარიცხეთ თანხა და დანიშნულებაში მიუთითეთ (მაგ. "ავანსი სამუშაოსთვის"), ეს ძლიერი არგუმენტია.

5. ირიბი მტკიცებულებები: მაგალითად, შესრულებული სამუშაოს ნაწილი, მიღება-ჩაბარების აქტები (თუნდაც ნაწილობრივი) და ა.შ.

ზეპირ გარიგებას აქვს იურიდიული ძალა, თუმცა ეს ხშირად მხოლოდ თეორიული უპირატესობაა. პრაქტიკაში, დარღვეული პირობის მტკიცება სასამართლოში რთული, ძვირადღირებული და სტრესული პროცესია.

საბოლოო რჩევა: 

* მცირე გარიგებები: შეგიძლიათ ენდოთ ზეპირ შეთანხმებას, მაგრამ ეცადეთ, გადახდა მაინც ბანკით განახორციელოთ და დანიშნულება მიუთითოთ.

* საშუალო და დიდი გარიგებები: (მაგ. სესხი, რემონტი, მანქანის ყიდვა, ბიზნესპარტნიორობა), ყოველთვის გააფორმეთ წერილობითი ხელშეკრულება. თუნდაც ეს იყოს ერთი გვერდი, სადაც ძირითადი პირობები, მხარეთა რეკვიზიტები და ხელმოწერები ფიქსირდება.